پس از تحریم ایران و رفتن پلتفرم‌هایی مانند ادجاست از کشور نیاز به پلتفرم اتریبیوشن بومی احساس می‌شد. ادتریس یکی از شرکت‌های تازه نفس در این حوزه است که به بازار ۱۰ تا ۲۰ میلیارد تومانی اتریبیشون (بر اساس تخمین‌های اولیه) ایران ورود کرده است.
حوزه تبلیغات آنلاین بازاری همواره رو به رشد بوده است که هر روز بیش از پیش جای بازار تبلیغات تلویزیونی و آفلاین را می‌گیرد. ویژگی منحصر‌به‌فرد این تبلیغات امکان شناخت رفتار و سلیقه کاربران و تحلیل و ارزیابی کارآمدی کمپین‌ها و تبلیغات آنلاین است. پایشی که هر بیزنسی به آن نیاز دارد. همچنین به مدد آن درمی‌یابد هزینه تخصیص داده شده به تبلیغات تا چه میزان بهره‌وری داشته است.
حضور در این بازار به منظور داشتن نقشی که این تبلیغات را ارزیابی کرده و اتریبیوشن را انجام دهد مدتی است که در ایران پررنگ شده. گروه شایا و هم‌بنیانگذاران ادتریس، مهدی کاظمی با سابقه مدیریت در حوزه‌های مختلف و مهدی عینعلی فارغ التخصیل دانشگاه شریف و تربیت مدرس، با شناخت به بحث پرفورمنس مارکتینگ، ادتریس را راه‌اندازی کردند و مدیران ادتریس هم با علاقه به بحث تبلیغات به ادتریس پیوستند.
شایا، گروهی با محوریت هوش مصنوعی و خالق ادتریس
شرکت هوش ماندگار شایا در سال ۱۳۹۴ توسط فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف آغاز به کار کرد. شایا در سه بخش پردازش زبان طبیعی، پردازش صوت و تصویر و استخراج و تحلیل محتوای آنلاین مشغول به فعالیت است. این گروه از بسترهای مختلف اعم از وب، تلگرام، توییتر، اینستاگرام، رادیو و تلویزیون و … محتوا را استخراج، ذخیره و پردازش می کند و به صورت دسته بندی شده و در قالب API های گوناگون در اختیار محصولات محتوایی قرار می‌دهد. همانطور که اشکان اشاره می‌کند: «گروه شایا به چالش‌های جدید علاقمند است».
اهمیت اتریبیوشن و پرفورمنس مارکتینگ و نقش در استار
اتریبیوشن به معنای انتساب است. انتساب هر نصب اپلیکیشن به هر کلیکی(از ناشران و شبکه‌های تبلیغات مختلف) که از آن آمده را اتریبیوشن می‌گویند. عمل انتساب یا اتریبیوشن بدون تشخیص تقلب‌های صورت گرفته به درد استارتاپ‌ها نمی‌خورد زیرا هدف استارتاپ شناسایی مدیا‌های مناسب و کارآمد است و پرداخت هزینه بر اساس نصب‌های واقعی است. این کار در کل نیز به بهبود فضای تبلیغات آنلاین کمک می‌کند. صاحبین اپلیکیشن به مدد این اتریبیوشن‌ها به شناخت بهتری از کاربر و شبکه‌های تبلیغاتی کارآمد می‌رسند.
از طریق اتریبیوشن می‌توان فهمید که چه چیزی کاربران را به سوی آن‌ها کشانده و آن‌ها چگونه با برند تعامل پیدا کرده‌اند. پرفورمنس مارکتینگ کمک قابل توجهی به صاحبین اپلیکیشن می‌کند. هزینه و پرداخت هزینه در این موقعیت بر اساس عملکرد تبلیغ دهنده بوده و به تبلیغ دهنده‌ها کمک می‌کند تا قدرت لازم برای بهبود کمپین‌ها و سودآوری سرمایه‌ای که برای تبلیغ هزینه می‌کنند را به دست آورند.
ادتریس با این ایده که واسطه‌ای یا داوری مستقل میان صاحب اپلیکیشن و شبکه تبلیغاتی باشد شکل گرفته است. همانطور که اشکان اشاره می‌کند: «شایا با ادتریس تمرکز خود را روی پرفورمنس مارکتینگ گذاشته است.»
تحریم، رفتن ادجاست از بازار ایران، شکل‌گیری نمونه‌های بومی آن مانند ادتریس
با رفتن ادجاست (البته نه به طور کامل) و تحریم ایران، گروه شایا به فکر راه اندازی معادل ایرانی آن و پر کردن خلا بازار افتاد. بر اساس منابع غیر رسمی ماهانه تا ۱۰۰ هزار دلار صرف استفاده از پلتفرم ادجاست در ایران می‌شده است. از این رو در آذر و دی ۱۳۹۷ بود که کارها آغاز شده و اردیبهشت ۱۳۹۸ اولین نسخه کامل پلتفرم ادتریس به بهره‌برداری رسید. ویژگی محصول جدید گروه شایا، تمرکز بر روی اتریبوشن بود. حل مشکل اعتماد استارتاپ‌های بزرگ (حفظ حریم خصوصی داده‌ها) به پلتفرم‌های بومی نیز چالش دیگری بود که ادتریس با متن باز کردن پلتفرم خود سعی در برطرف کردن آن داشت.
گروه شایا که یکی از محصولات آن، ادتریس است، گروهی ۳۵ نفره هستند که روی محصولات دیگر گروه هم کار می‌کنند.
مشکل و فرصت بازار: نبود بازیگران خارجی حوزه اتریبیوشن و پرفورمنس مارکتینگ و بهبود بازدهی تبلیغات آنلاین
با رفتن پلتفرم‌های اتریبیوشن مانند ادجاست از بازار ایران فقدان پلتفرمی کامل برای ایفای نقش واسط میان کسبوکار(تبلیغ دهنده) و ناشران(تبلیغ پذیرنده) حس می‌شد. تمرکز بر مسیرهای جذب کاربر و پایش کمپین‌های تبلیغاتی از نیازهای مبرم هر کسب‌و‌کاری است که می‌خواهد علاوه بر تلاش برای بهبود بودجه خود، بهترین بهره را از تبلیغات ببرد.
حریم خصوصی داده‌ها
یکی از چالش‌های استارتاپ‌های بزرگ با پلتفرم‌های اتریبیوشن داخلی مشکل اعتماد به این پلتفرم‌ها است. این در حالی است که این چالش با پلتفرم‌های خارجی وجود ندارد. ادتریس با متن باز کردن پلتفرم خود این امکان را به اپلیکیشن‌ها می‌دهد که سطح دسترسی به داده‌ها را مشخص کنند. این قابلیت اهمیت زیادی برای صاحبین اپلیکیشن خصوصا اپلیکیشن‌های بانکی دارد.
تقلب
تقلب‌های گوناگون نیز همواره سدی برای بهتر اجرایی شدن تبلیغات آنلاین محسوب می‌شود که همواره نیاز به پیشگیری و تشخیص دارد. روش‌های گوناگون تقلب در این حوزه وجود دارد که توسط ادتریس قابل تشخیص است.
قیمت
از جمله مشکلات دیگر موجود در بازار که قبل از خروج ادجاست از بازار هم وجود داشت، قیمت بالای استفاده از خدمات آن بود. این قیمت بالا مانع از استفاده همه استارتاپ‌ها از این امکانات می‌شد. به علاوه افزایش نرخ دلار نیز که این مشکل را صد چندان کرد. تا جایی که درصد بالایی از هزینه کمپین‌ها از ۵٪(قبل از افزایش نرخ ارز) تا ۲۵٪(پس از افزایش نرخ ارز) صرف هزینه برای اتریبیوشن و ادجاست در ایران می‌شد.
در حال حاضر قیمت‌گذاری ادجاست بصورت پلگانی از ۹ تا ۶ سنت برای نصب‌های تعداد پایین انجام می‌شود. در تعداد بالا این ارقام به ۳ تا ۱ سنت کاهش پیدا می‌کند. اما نکته استفاده از ادجاست این است که باید از پیش پکیج خدمات خریداری (برای نصب‌های تعداد پایین) و تعداد نصب‌ها غیر ارگانیک پیش‌بینی می‌شد. به طور مثال کمپینی که ممکن بود به ۱۰۰۰ نصب غیر ارگانیک نرسد باید پیش از شروع کار به دنبال هدفگذاری خود پکیجی با ۱۰۰۰ نصب غیر ارگانیک خریداری می‌کرد و ممکن بود تا پایان کمپین خود ۵۰۰ نصب غیر ارگانیک بگیرد. به علاوه ادجاست در نصب‌های بالای ۱.۵ میلیون کاربر در حدود ۱.۵٪ از هزینه نصب را می‌گیرد. برخی از استارتاپ‌های بزرگ ایرانی و شبکه‌های تبلیغات بر اساس گفته‌های ادتریس حتی اکانت‌های ۱۶ هزار دلاری در ماه را از ادجاست می‌گرفته‌اند.
راه حل ادتریس و ارزش ایجاد شده
حفظ حریم خصوصی داده‌ها و جذب مشتریان بانکی و اپراتوری
مهم‌ترین ارزش ایجاد شده در ادتریس را می‌توان امکان حفظ حریم خصوصی داده‌های استارتاپ‌ها به واسطه متن باز (open-source) بودن آن دانست. به این طریق که اپلیکیشن‌ها و صاحبان کسبوکار می‌توانند مشخص کنند ادتریس به چه اطلاعاتی دسترسی داشته باشد. مساله‌ای که کاربران بزرگ و معتبری مانند همراه اول، ایزی‌پی، همراه کارت، پات، پیام رسان سروش پلاس و استارتاپ‌هایی مانند آچاره را جذب ادتریس کرده است.
قابلیت پرداخت پس از اتریبیوشن
ارزش دیگری که ادتریس در این زمینه ایجاد کرده قابلیت پرداخت پس از اتریبیوت کردن است. اتفاقی که نمونه خارجی در بازار به کسبوکار ارائه نمی‌داد. پرداختی که در ادتریس صورت می‌گیرد به ازای هر نصب غیر ارگانیک بوده و تمامی خدمات مربوط به اتریبیوشن صورت گرفته به ازای هر نصب غیر ارگانیک حساب می‌شود. این در حالی است که در استفاده از خدمات ادجاست کسب‌و‌کار‌ها در تعداد نصب‌های پایین باید از پیش پکیج اتریبیوشن(پیش‌بینی کنند کمپین چقدر نصب غیر ارگانیک می‌گیرد، ب) را خریداری کنند.
یکپارچه‌سازی ادتریس با کافه‌بازار و گوگل ادز(غیر مستقیم)
ادتریس همچنین به واسطه یکپارچگی با قسمت تبلیغات جست‌و‌جو کافه بازار و گوگل ادز (به روش‌های دیگر محاسبه می‌شود) امکان اتریبیوشن دقیق‌تری برای اپلیکیشن‌ها فراهم کرده است.
روش‌های پیشگیری از تقلب ادتریس
روش‌های تشخیص تقلب ادتریس به شرح زیر است:
- Click Injection: از جمله روش‌های پیشگیری می‌توان به click injection اشاره کرد. این شیوه برای تشخیص تقلب در بازه دانلود تا اینستال بوده که توسط ادتریس قابل تشخیص است.
- Click Capping: مدل دیگر تشخیص تقلب Click Capping است. در این روش کلیک‌ها در مرحله ابتدایی فرستاده می‌شوند که از طریق شناخت رفتار کاربر می‌تواند قابل تشخیص باشد.
- Anonymous IP: این متد با فرستادن نصب‌های بی‌شماری از یک آی‌پی تقلب می‌کند که قابل تشخیص است.
- Too Many Engagement: مدلی که مربوط به رخداد‌های بعد از نصب بوده و با توجه به شناخت رفتار کاربر قابل جلوگیریست.
- Distribution Model: از شاخصه‌های ادتریس این روش است که مدل آماری بازه کلیک تا نصب را بررسی می‌کند و در صورت مشاهده موردی خارج از این مدل آن را تشخیص می‌دهد.
- SDK Spoofing: این موضوع که یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در تقلب است، مدلیست که طی آن رفتار SDK شبیه‌سازی می‌شود که توسط ادتریس قابل شناساییست.
نکته دیگر این است که ادتریس با یک‌دهم هزینه نمونه‌های خارجی اتریبیوشن‌ها را انجام می‌دهد.
روش‌های اتریبیوشن ادتریس
ادتریس به صورت متن باز (open-source) است که به دو شیوه Device Matching و Finger Print اتریبیوشن‌ها را انجام می‌دهد.
امکان تفکیک نصب‌های پلی‌استور و کافه‌بازار
از جمله مشخصه‌های آن در بازار ایران امکان تفکیک نصب‌های پلی‌استور و کافه‌بازار و دیگر استورها در نصب‌های ارگانیک است. این تفکیک امکانیست که در ادتریس به صاحبان اپلیکیشن ارائه می‌شود. علاوه بر آن آمارهای موجود درباره اتریبیوشن‌ها در ادتریس آنلاین و بدون تاخیر نمایش داده می‌شود که برای تحلیل داده‌ها قابلیت کارآمدی محسوب می‌شود.
فراهم ساختن امکان پایش و تحلیل داده‌ها به صورتی آسان برای صاحبین اپلیکیشن
ادتریس با امکان تعریف دسترسی روی یک ترکر خاص برای مشاهده آمار و بهبود کمپین تبلیغاتی به پایش دقیق آن‌ها کمک کرده و امکان تعریف لینک عمیق (Deep Link) را برای کاربران خود فراهم کرده است. امکان دسته بندی تبلیغات تلگرام بر روی کانال‌های مختلف با نصب مستقیم APK از دیگر قابلیت‌های سیستم اتریبیوشن ادتریس است.
در ادتریس داده‌ها به صورت نمودار به تصویر در می‌آید تا تحلیل کمپین‌ها و رفتار کارکنان برای صاحبین اپلیکیشن تسهیل شود. همچنین با امکان تعریف ترکر برای کاربران امکان نظارت بر توسعه کار و تحلیل داده‌ها بدون نیاز به استفاده از پنل کاربری مستقیم برای صاحبین اپلیکیشن فراهم می‌شود.
تسهیل کمپین‌های ریتارگتینگ
در ادتریس امکان دسته‌بندی کردن کاربران می‌توان از Push Tokenها و AD IDها خروجی گرفت تا از آن در کمپین‌های بعدی برای ریتارگتینگ استفاده کرد.
امکان نصب ترکر در چهار لایه
ادتریس در چهار لایه Creative ،Adgroup ،Campaign و Network امکان تعریف ترکر فراهم کرده است تا امکان پایش داده‌ها در سطوح مختلف امکان‌پذیر باشد.
مدل کسبوکار ادتریس
ادتریس از آغاز کار خود در اردیبهشت ۱۳۹۸ اساس کار را به صورت پرداخت پس از انجام اتریبیوشن انجام داده و به ازای هر نصب غیر ارگانیک و اتریبیوشن هزینه می‌گیرد. این در حالیست که نمونه‌های خارجی سرویس‌های خود را به صورت پکیجی عرضه می‌کنند. نکته دیگر این است که نمونه‌های خارجی به ازای هر خدمت اضافه هزینه‌ای جدا از مشتریان خود می‌گیرند. ادتریس اما تمامی سرویس‌های خود را با یک قیمت ارائه می‌دهد.
اندازه بازار اتریبیوشن در ایران: بین ۱۰ تا ۲۰ میلیارد تومان در سال
تخمین بازار پلتفرم‌های اتریبیوشن به دلیل نوپا بودن این صنعت در ایران کار سختی است. به علاوه اندازه بازار آن به مرور زمان بیشتر نیز می‌شود. اما بر اساس تخمین بازار ادتک ایران، در سال ۲۰۱۸ تقریبا ۴۰۰ میلیارد تومان هزینه برای تبلیغات دیجیتال در ایران شده است. بر اساس آمار های بین المللی در سال‌های اخیر هزینه تبلیغات موبایلی برابر یا بیشتر از تبیلغات دسکتاپ شده است. با این فرض تقریبا ۵۰٪ بازار تبلیغات آنلاین ایران(۲۰۰ میلیارد تومان) صرف بازاریابی اپلیکیشن‌ها و نصب می‌شود. از این ۲۰۰ میلیارد تومان در حدود ۵٪(قبل از افزایش نرخ ارز) تا ۲۵٪(پس از افزایش نرخ ارز) صرف استفاده از پلتفرم‌هایی مانند ادجاست می‌شده است. اگر این درصد را در بازار کنونی برای پلتفرم‌های اتریبیوشن ایرانی ۵٪ تا ۱۰٪ در نظر بگیریم، این بازار بین ۱۰ تا ۲۰ میلیارد تومان خواهد شد. البته این تخمین برای بازار حال حاضر است و بازار آن با گسترش استارتاپ‌ها بیشتر خواهد شد